Cách đây vài ngày, nhóm nghiên cứu và tư vấn hệ sinh thái Bitcoin 1A1z đã công bố một báo cáo chuyên sâu về những người xây dựng Bitcoin Core.
Bài viết tưởng chừng chỉ là một cuộc phỏng vấn nghiên cứu thông thường với các nhà phát triển, nhưng lại hé lộ một lớp thực tế dễ bị bỏ qua nhất trong ngành công nghiệp tiền mã hóa: có một nhóm người xa rời trung tâm của sự chú ý, không bàn về các câu chuyện (narrative), không làm marketing, và đã duy trì lâu dài những cơ sở hạ tầng nền tảng và then chốt nhất của ngành này.
Trong danh sách những nhà tài trợ hỗ trợ Bitcoin Core này, cái tên OKX không nằm ở vị trí nổi bật. Chính vì sự kín tiếng này, nhiều người lần đầu tiên nhận ra: hóa ra trong ngành vẫn có những nền tảng lớn đang đổ nguồn lực vào những việc như "nghiên cứu và phát triển công cộng" - những việc khó thấy lợi nhuận ngắn hạn nhưng về lâu dài lại quyết định hướng đi của cả ngành.
Sau khi bài viết được công bố, OKX Star đã chia sẻ lại và trích dẫn một đoạn nội bộ của đội ngũ: "Ngay từ những ngày đầu, chúng tôi đã kiên trì đóng góp sức lực nhỏ bé cho sự phát triển nền tảng của Bitcoin. Hơn mười năm qua, chưa từng làm quá lên, chưa từng tuyên truyền, bởi vì chúng tôi tin tưởng vững chắc vào tương lai của blockchain."
Những biểu đạt tương tự trong ngành không phải là hiếm. Nhưng khi câu nói này được đặt vào bối cảnh như Bitcoin Core, ý nghĩa của nó sẽ khác đi — đây không phải là khẩu hiệu marketing, mà là một sự lựa chọn giá trị: có muốn đầu tư thời gian, nguồn lực và sự kiên nhẫn vào những nơi không được chú ý hay không.
01. Những người trả lương cho "hệ điều hành" Bitcoin
Để hiểu ý nghĩa của việc này, trước tiên phải trở lại với một câu hỏi cốt lõi: Bitcoin Core rốt cuộc là gì?
Nói một cách đơn giản, Bitcoin Core là "hệ điều hành" của Bitcoin. Đây là phần mềm chạy full node, là người thực thi quy tắc của toàn mạng, người xác thực giao dịch, và cũng là nền tảng duy trì khả năng bảo mật, tính nhất quán của mạng và khả năng chống kiểm duyệt của Bitcoin.
Giá BTC quen thuộc, độ cao khối, xác nhận giao dịch, ổn định mạng — tất cả các chỉ số được vô số người nhắc đến hàng ngày này đều phụ thuộc vào việc chạy đúng mã code Bitcoin Core này.
Quan trọng hơn, Bitcoin Core từ ngày ra đời đã không phải là một dự án thương mại. Nó không có CEO, không có KPI, không có mô hình lợi nhuận, cũng không có "chu kỳ hoàn vốn đầu tư". Nó được duy trì dựa vào sự đóng góp của các tình nguyện viên toàn cầu và sự hỗ trợ lâu dài từ các nhà tài trợ bên ngoài.
Một số nhà phát triển tập trung tối ưu hóa hiệu suất mạng, một số nghiên cứu quy tắc xác thực và bảo mật, một số nỗ lực cải thiện quyền riêng tư và trải nghiệm người dùng, và một số người làm công việc mà người dùng thông thường có thể cả đời không thấy, nhưng toàn bộ hệ sinh thái lại không thể thiếu.
Chính vì Bitcoin Core không có mô hình lợi nhuận và cũng không có sự bảo trợ của công ty, nó cần sự hỗ trợ tài chính từ bên ngoài. Báo cáo của 1A1z cho thấy, các nhà tài trợ hỗ trợ Bitcoin Core bao gồm các quỹ, viện nghiên cứu, công ty cơ sở hạ tầng và một số ít sàn giao dịch. Các khoản tiền này chủ yếu được sử dụng cho các hướng như tối ưu hóa hiệu suất node, nghiên cứu bảo mật, đồng bộ mạng, tăng cường quyền riêng tư, rà soát mã code, v.v.
Có thể nói, nếu không có sự hỗ trợ liên tục này, Bitcoin Core khó có thể duy trì phát triển ổn định trong hơn mười năm.
Báo cáo đã xác định 13 tổ chức tài trợ chính: Blockstream, Chaincode Labs, MIT, Spiral (trước đây là Square Crypto), OKX, Quỹ Nhân quyền, Brink, Btrust, OpenSats, Vinteum, Maelstrom, B4OS và 2140.
Hình: Các tổ chức tài trợ chính của Bitcoin Core, Nguồn: 1A1z
Tiêu chuẩn để có mặt trong danh sách cốt lõi này rất rõ ràng: lâu dài, ổn định, kín tiếng.
Đây cũng là lý do tại sao mặc dù các sàn giao dịch như Coinbase, Kraken, Gemini trong lịch sử từng có kế hoạch tài trợ cho nhà phát triển, nhưng không được liệt kê vào danh sách nhà tài trợ cốt lõi — báo cáo chỉ ra rằng các dự án này hiện tại hoặc không hoạt động, hoặc không thường xuyên, hoặc không còn tập trung vào phát triển Bitcoin. Ngược lại, kế hoạch tài trợ của OKX bắt đầu từ năm 2019 vẫn tiếp tục cho đến nay, và là sàn giao dịch duy nhất trong số 13 nhà tài trợ cốt lõi.
Lấy Marco Falke làm ví dụ, ông là một trong sáu người duy nhất trên toàn cầu có quyền phê duyệt hoặc từ chối các thay đổi mã code nền tảng của Bitcoin (đã từ chức vào tháng 2/2023). Công việc của ông là rà soát nghiêm ngặt mọi đề xuất đối với kho mã code, ngăn chặn mã code độc hại hoặc có lỗi xâm nhập vào giao thức Bitcoin. Đây là một công việc cực kỳ quan trọng đối với nền kinh tế mã hóa toàn cầu, nhưng nó không được trả lương.
Từ năm 2019, OKX (và tiền thân là Okcoin) đã liên tục cung cấp quỹ tài trợ cho Falke, đảm bảo ông có thể toàn tâm toàn ý tham gia vào công việc quan trọng sống còn đối với an ninh mạng này. Ngoài Falke, OKX còn tài trợ cho nhà phát triển Bitcoin Core Amiti Uttarwar, nhà phát triển Lightning Network Antoine Riard, cũng như các tổ chức phi lợi nhuận như Brink, Vinteum.
Tính đến nay, số tiền tài trợ của OKX cho các dự án này đã gần 200 triệu USD. Và trên thực tế, ngay từ trước năm 2019, Okcoin đã thiết lập kế hoạch tài trợ cho các nhà phát triển mã nguồn mở.
Điều đáng chú ý là sự đầu tư này trong một thời gian dài hầu như không được tuyên truyền ra bên ngoài. Mãi cho đến khi báo cáo gần đây của 1A1z được công bố, nhiều người mới nhận ra, hóa ra có rất nhiều tổ chức và công ty đang âm thầm hỗ trợ việc xây dựng nền tảng của Bitcoin.
Trong ngành này, hầu hết các công ty đều đuổi theo các điểm nóng và tạo ra các câu chuyện (narrative). Còn những nhà tài trợ này, họ lựa chọn trả tiền cho những việc "phải có người làm, nhưng không ai có nghĩa vụ phải làm".
02. Không chỉ là nền tảng, còn có "chặng đường cuối cùng"
Việc hỗ trợ giao thức nền tảng chỉ là một mặt. Điều dễ bị bỏ qua hơn là những cơ sở hạ tầng trông có vẻ không "cao sang" lắm, nhưng lại quyết định người dùng có thực sự sử dụng được hay không.
Rào cản phía người dùng
Lấy OKX Wallet làm ví dụ, nó đã trở thành điểm khởi đầu cho nhiều người bước vào Web3. Hỗ trợ hàng trăm chain, nhiều chế độ tài khoản, công nghệ tự lưu giữ (self-custody) và MPC, tốc độ tích hợp hệ sinh thái, hỗ trợ chain tuân thủ, v.v., những điều nghe có vẻ giống "chi tiết sản phẩm" hơn, nhưng về bản chất lại thuộc về "cơ sở hạ tầng phía người dùng".
Một ngành công nghiệp muốn hướng đến ứng dụng quy mô lớn, những chi tiết này ngược lại quyết định liệu chặng đường cuối cùng có thông suốt hay không.
Người dùng thông thường sẽ không quan tâm bạn dùng thuật toán đồng thuật gì, công nghệ Layer 2 có tiên tiến đến đâu, họ quan tâm: có thể dùng một cách đơn giản không? Có bị mất coin không? Phí giao dịch có đắt không?
Thiết kế CeDeFi chính là để giải quyết những vấn đề này — kết hợp ưu thế của sàn giao dịch tập trung và sàn giao dịch phi tập trung. Người dùng không cần rời khỏi nền tảng, vẫn có thể truy cập hơn 100 pool thanh khoản phi tập trung, hệ thống tự động tìm giá tốt nhất. Quan trọng hơn, không cần nhớ cụm từ khôi phục (seed phrase) (xác thực bằng Passkey), không cần cầu nối cross-chain (định tuyến trực tiếp trong nền tảng), giải quyết hai vấn đề đau đầu nhất của người dùng DeFi: mất coin và bị hack.
Những tính năng này trông không hấp dẫn, nhưng đối với việc áp dụng quy mô lớn, chúng quan trọng hơn cả bản thân công nghệ.
Chủ nghĩa dài hạn trong hệ sinh thái nhà phát triển
Ngoài phía người dùng, OKX trong những năm qua còn liên tục thúc đẩy việc xây dựng hệ sinh thái nhà phát triển, mạng thử nghiệm, cơ sở hạ tầng cross-chain, hackathon, hợp tác nghiên cứu, hệ thống kiểm toán, v.v.
Những khoản đầu tư này có thể xa rời các điểm nóng, nhưng lại quan trọng hơn đối với sự phát triển lành mạnh của ngành.
Hackathon sẽ không trực tiếp mang lại người dùng, mạng thử nghiệm sẽ không tạo ra khối lượng giao dịch, hệ thống kiểm toán cũng sẽ không tạo ra chủ đề thảo luận. Nhưng nếu không có những thứ này, hệ sinh thái nhà phát triển sẽ không thể phát triển, sự cố an ninh sẽ xảy ra thường xuyên, nền tảng tin cậy của toàn ngành sẽ bị xói mòn.
Ở một mức độ nào đó, lực lượng thúc đẩy ngành công nghiệp mã hóa, không chỉ là khối lượng giao dịch trên bảng xếp hạng và các câu chuyện mới được luân phiên hàng tuần, mà còn là những người viết code, chạy node, kiểm thử giao thức, tài trợ cho cơ sở hạ tầng.
03. Giá trị của chủ nghĩa dài hạn
Bốn chữ "mười năm vun trồng" nghe trong ngành mã hóa có vẻ như là câu nói marketing. Nhưng nhìn vào các con số, một số việc thực sự đang diễn ra.
Hãy nhìn vào thực trạng ngành năm 2025:
- Số lượng token từ hàng chục nghìn năm 2021 bùng nổ lên hàng triệu năm 2025 (hơn 50 triệu)
- Chu kỳ phát hành token từ hai năm rút xuống còn 3-6 tháng
- Một dự án thực sự chi tiền cho công nghệ, chưa đến 20% tổng chi phí, số tiền còn lại đổ hết vào phí niêm yết, nhà tạo lập thị trường, KOL và tuyên truyền truyền thông (Hướng dẫn ngân sách marketing DeFi ICODA)
Trong một môi trường như vậy, việc lựa chọn đầu tư nguồn lực vào những nơi "không thấy lợi nhuận" như giao thức nền tảng, hệ sinh thái nhà phát triển, cơ sở hạ tầng người dùng, khó khăn nằm ở chỗ: ngắn hạn không thấy lợi nhuận, nhưng dài hạn quyết định sự sống còn.
Việc đầu tư liên tục này, cuối cùng sẽ chuyển hóa thành sức cạnh tranh:
Hiệu suất công nghệ sẽ mang lại lợi thế về chi phí. Khi hệ thống của bạn xử lý đủ nhanh, chi phí đủ thấp, tự nhiên sẽ có không gian để đưa ra giá tốt hơn cho người dùng. Đây không phải là chiến tranh giá, mà là cổ tức công nghệ.
Trải nghiệm người dùng quyết định việc áp dụng quy mô lớn. Không cần nhớ seed phrase, không lo bị hack khi cross-chain, hệ thống tự động tìm giá tốt nhất cho bạn — những tính năng này giải quyết các điểm đau thực tế. Làm tốt chi tiết, người dùng sẵn sàng ở lại.
Xây dựng cơ sở hạ tầng quyết định dung lượng tương lai. Khi thị trường RWA năm 2030 thực sự đạt quy mô 6000 tỷ USD (dự báo của Boston Consulting Group), cơ sở hạ tầng có thể chuyên chở sự lưu chuyển của các tài sản này sẽ trở thành nguồn tài nguyên khan hiếm nhất. Lúc đó, những người bố trí trước sẽ có lợi thế tiên phong lớn nhất.
Đây chính là giá trị của chủ nghĩa dài hạn: khi người khác đuổi theo điểm nóng thì mình đặt nền móng, khi người khác tỉnh ngộ thì mình đã xây xong tòa nhà cao tầng.
04. Tóm tắt
Điểm nóng của ngành có chu kỳ, còn việc xây dựng Bitcoin thì không có chu kỳ.
Ồn ào thị trường có thể lên xuống, nhưng cơ sở hạ tầng nền tảng cần được xây dựng và bảo trì theo đơn vị mười năm, hai mươi năm. Điểm này, có lẽ là việc khó nhất, nhưng cũng quan trọng nhất của ngành.
Theo nghĩa này, những người tham gia như OKX đáng được chú ý, không phải vì tuyên truyền, mà vì nó lựa chọn làm một số việc "ngành bắt buộc phải có người làm" nhưng "không ai có nghĩa vụ phải làm".
Người xây dựng chưa chắc cần tiếng vỗ tay, nhưng xứng đáng được nhìn thấy.
Và cuối cùng ngành công nghiệp mã hóa sẽ đi đến đâu, phần lớn phụ thuộc vào những lựa chọn không nhìn thấy này.
